Czym jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry nazywane też wypryskiem atopowym lub wypryskiem egzogennym to przewlekła i nawrotowa dermatoza, która choć zazwyczaj rozpoczyna się w okresie wczesnego dzieciństwa, to może pojawić się nie tylko u dzieci, ale także u dorosłych. Obecnie atopia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. Schorzenie to przebiega z okresami zaostrzeń i remisji i zazwyczaj towarzyszy choremu przez całe życie. Czym jednak dokładnie jest, jakie są przyczyny, objawy i leczenie AZS? Podpowiadamy.
Atopowe zapalenie skóry – co to?
Atopowe zapalenie skóry, czyli AZS, to przewlekła, zapalna choroba skóry, która przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Zazwyczaj egzema zaczyna się we wczesnym dzieciństwie, lecz dotyka również dorosłych. Ze względu na częstotliwość występowania tej dermatozy, uznawana jest już za chorobę cywilizacyjną.
Wyróżnia się trzy fazy AZS. Pierwszą z nich jest niemowlęca, kiedy stan zapalny i zmiany zlokalizowane są głównie na uszach, policzkach i skórze głowy. Dotyczy ona dzieci do drugiego roku życia. Faza dziecięca występuje z kolei u starszych dzieci między 3 a 11 rokiem życia. W tym przypadku zmiany pojawiają się głównie na zgięciach łokci i kolan, a także karku. Trzecią fazą jest AZS u dorosłych. Do tej grupy zalicza się również młodzież. W tym przypadku zmiany można zaobserwować w podobnych miejscach do tych, które występują u dzieci.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Przyczyny atopowego zapalenia skóry nadal nie zostały dokładnie poznane. Wiadomo jednak, że AZS może wywoływać połączenie pewnych czynników genetycznych ze środowiskowymi i immunologicznymi i dodatkowo ze współistniejącym uszkodzeniem bariery skórnej. Rozwój choroby jednak bardzo często uzależniony jest od czynników genetycznych. Pewne mutacje genowe, które odpowiadają za rozwój również innych chorób, takich jak astma, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy różnego rodzaju alergie, mogą przyczyniać się do powstawania atopii. Wśród najczęstszych przyczyn atopowego zapalenia skóry wymienia się jednak:
- Czynniki genetyczne – jeżeli jedno z rodziców ma atopowe zapalenie skóry, wówczas istnieje 20-40% prawdopodobieństwa, że ich dziecko również będzie zmagało się z tą dermatozą. Jeżeli jednak oboje rodziców chorowało na AZS, wówczas wartość ta wzrasta do 60-80%.
- Czynniki środowiskowe – wymienia się tu różnego rodzaju alergeny, a więc na przykład sierść zwierząt, kurz, roztocza, pyłki roślin, zanieczyszczenie powietrz. Również jego wysoka wilgotność czy wahania temperatur mają niekorzystny wpływ na mechanizmy obronne w organizmie człowieka. To wszystko sprawia, że w pewnym momencie bariera skórna zostaje naruszona, a układ odpornościowy człowieka zaczyna niewłaściwie reagować na niektóre bodźce. Mamy tutaj więc do czynienia z podobnym mechanizmem, który obserwuje się w przypadku alergii.
- Czynniki psychologiczne – silny chroniczny stres, powoduje osłabienie organizmu i może przyczyniać się do powstawania wielu chorób, w tym AZS.
- Czynniki drażniące – różnego rodzaju detergenty, kosmetyki, konserwanty, rozpuszczalniki i inne chemikalia, mogą osłabiać barierę ochronną skóry i przyczyniać się do powstawania AZS.
Do rozwoju zmian atopowych może przyczynić się też zakażenie skóry gronkowcem złocistym.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Objawy atopowego zapalenia skóry często są dość charakterystyczne. Dlatego też trudno je przeoczyć. Atopowe zapalenie skóry zwykle zaczyna się od nieprzyjemnej wysypki. Z czasem pojawia się świąd i rumień, a skóra jest mocno przesuszona. Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, dlatego też nie da się jej całkowicie wyleczyć. Można tylko doprowadzić do remisji tego schorzenia. Podstawowe objawy tej choroby to:
- silny świąd skóry, który powoduje chęć drapania się,
- zaczerwienienie i rumień,
- suchość skóry,
- obecność pęcherzyków i grudek, które często są wypełniane płynem surowiczym,
- na powierzchni skóry chorego mogą tworzyć się też nadżerki lub ranki.
Objawy AZS, a przede wszystkim umiejscowienie zmian skórnych jest charakterystyczne dla poszczególnych grup wiekowych. U niemowląt pierwsze objawy dotyczą najpierw skóry twarzy, a następnie rozszerzają się na owłosioną skórę głowy, tułów i szyję. W fazie dziecięcej swędzące zmiany zlokalizowane są w zgięciu łokciowym, kolanowym, na karku i na nadgarstkach. W przypadku starszych osób z atopowym zapaleniem skóry, a więc młodzieży i u osób dorosłych, zmiany obserwuje się na twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach, tułowiu i powierzchni grzbietowej dłoni. Może dojść też do pogrubienia skóry. Rozwój atopowego zapalenia skóry u dorosłych może przyczynić się też do zapalenia spojówek.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Leczenie osób chorych na atopowe zapalenie skóry, dzieci i dorosłych, obejmuje przede wszystkim stosowanie preparatów miejscowych. Leczenie miejscowe i odpowiednia pielęgnacja skóry, mogą znacznie polepszyć komfort życia osoby cierpiącej na AZS.
Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła, dlatego przebiega ona z okresami zaostrzeń i remisji i nie da się jej całkowicie wyleczyć. Jednak dzięki stosowaniu leków immunosupresyjnych, unikaniu czynników nasilających objawy, a więc np. kontaktu skóry z alergenami, a także właściwej pielęgnacji, można osiągnąć stan remisji, a więc AZS objawy na długi czas zostaną wyeliminowane. W przypadku, kiedy atopowe zapalenie skóry rozwija się razem z alergicznym zapaleniem spojówek, konieczne jest wdrożenie leków antyhistaminowych.
Złagodzić objawy AZS można też przy pomocy zabiegów takich jak fototerapia, czyli fotochemioterapia. Techniki te obejmują leczenie światłem. W przypadku atopowego zapalenia skóry mogą występować pewne objawy tej dermatozy nawet w okresie remisji. Ważne jest jednak, aby kontrolować objawy AZS i kiedy się pojawią, jak najszybciej zareagować. Leczenie objawowe skutecznie łagodzi nieprzyjemne objawy pojawiające się w większości przypadków AZS. Takie leczenie polega na skojarzeniu preparatów doustnych z miejscowymi, a także odpowiednią dietą i zmianą stylu życia.
Pielęgnacja skóry atopowej
Atopowe zapalenie jest nawrotową chorobą skóry. Jej charakterystyczne objawy u siebie lub swojego dziecka, a więc suchość skóry i świąd, a także stany zapalne skóry, często można zaobserwować po kontakcie z alergenem, zwłaszcza takim, który miał możliwość wniknąć w głąb skóry, ale również, wtedy kiedy zaniechamy odpowiedniego nawilżenia skóry. Istotnym elementem profilaktyki AZS jest więc właściwa pielęgnacja skóry.
Podstawą pielęgnacji skóry atopowej powinny być preparaty przeznaczone dla dorosłych lub dzieci z AZS. Muszą być one pozbawione czynników drażniących, a więc alkoholu, silnych detergentów, barwników czy aromatów. Powinny być hipoalergiczne. Osoby cierpiące z powodu atopii powinny pamiętać o odpowiednim nawilżeniu skóry. Ważne jest też delikatne osuszenie skóry po kąpieli przy pomocy miękkiego bawełnianego ręcznika. Pocieranie ciała niezbyt delikatnym materiałem może znacząco pogorszyć stan skóry osób z AZS.