Mięśniaki macicy – dlaczego się pojawiają? Jakie są sposoby leczenia?

Jakie są przyczyny mięśniaków macicy?

Przyczyny mięśniaków macicy wciąż do końca nie są znane. Uważa się, że duży wpływ na ich powstawania może mieć dziedziczenie i genetyka. Istnieje spora zależność pomiędzy występowaniem mięśniaków a aberracjami chromosomalnymi. Dotyczą przede wszystkim zmian w obrębie genu TSC, produkującego tuberynę – białko, które razem z hamartyną, tworzy unikalny kompleks, regulujący podziały komórkowe. Kiedy w genie TSC dochodzi do mutacji (aberracji), kompleks białkowy staje się nieaktywny, co prowadzi do zaburzeń podziałów komórkowych. W ich efekcie mogą pojawiać się zmiany nowotworowe, w tym również niezłośliwe mięśniaki macicy. 

Mięśniaki macicy to guzy hormonozależne. Diagnozuje się je przede wszystkim u kobiet w wieku rozrodczym, pomiędzy 35. a 55. rokiem życia. Zmian guzowatych nie rozpoznaje się u dziewcząt przed pierwszą miesiączką ani u pań po menopauzie. Ma to związek ze zwiększonym w okresie rozrodczym poziomem estrogenów – hormonów sprzyjających wzrostowi mięśniaków. Podejrzewa się, że im dłużej kobieta miesiączkuje, tym bardziej jest narażona na powstawanie guzów. Prawdopodobieństwo wystąpienia mięśniaków zwiększa się także w okresie ciąży, w przypadku otyłości, której konsekwencją jest hiperestrogenizm. Innymi czynnikami, które predysponują do rozwoju łagodnych nowotworów narządów płciowych u kobiet, są schorzenia, takie jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze, częste i nawracające zakażenia miejsc intymnych, jak również wczesne miesiączkowanie i późne macierzyństwo. 

Mięśniaki macicy – przyczyny:

• dziedziczne – występowanie mięśniaków macicy u kogoś z rodziny,
• genetyczne – mutacje genu TSC,
• etniczne – większe ryzyko mięśniaków pojawia się u Afroamerykanek, 
• hormonalne – wzrost poziomu estrogenów.

Mięśniaki macicy – czynniki predysponujące:

• wczesne miesiączkowanie,
• późne przekwitanie,
• brak ciąż,
• późna ciąża,
• otyłość, nadwaga,
• schorzenia związane z insulinoodpornością,
• częste infekcje intymne.

Jak leczyć mięśniaki macicy?

Leczenie mięśniaków macicy zależy od lokalizacji, rozmiaru i charakteru zmian nowotworowych. Jeśli schorzenie przebiega bezobjawowo, nie wywołuje żadnych dolegliwości, raczej nie podejmuje się działań terapeutycznych, choć konieczna jest wówczas regularna kontrola, pozwalająca wychwycić niepokojące zmiany. 

Jeśli natomiast mięśniak rośnie, staje się przyczyną bólu, obfitych krwawień, niedokrwistości, niepłodności lub innych nieprawidłowości, konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia – farmakologicznego bądź operacyjnego.

Zachowawcze leczenie mięśniaków macicy polega głównie na wdrażaniu leków hormonalnych, które pozwalają wyciszyć uciążliwe objawy, ale jednocześnie zmniejszyć rozmiar guza. Stosuje się ją, gdy mięśniak na macicy przybiera postać skąpo- lub zupełnie bezobjawową. Terapia farmakologiczna przeważnie jest długotrwała i nie gwarantuje rozwoju zmian chorobowych. Zazwyczaj oznacza przygotowanie do operacyjnego usunięcia zrostów nowotworowych.

Leczenie operacyjne mięśniaków macicy w wielu przypadkach jest nieuniknione. Zwłaszcza, gdy choroba staje się uciążliwa i szybko się zmienia. Istnieje wiele sposobów leczenia chirurgicznego, wśród nich znajdują się zarówno metody małoinwazyjne – usuwanie mięśniaków macicy za pomocą ultradźwięków i rezonansu magnetycznego, laparoskopii, histeroskopii czy embolizacji tętnic macicy. Tego typu zabiegi pozwalają oszczędzić narząd, eliminując wyłącznie same guzy. Metodami bardziej radykalnymi jest miomektomia, czyli wyłuszczenie mięśniaków, a także histerektomia, oznaczająca usunięcie macicy. 

Chociaż operacyjne usuwanie mięśniaków macicy jest jedną z najskuteczniejszych, a zarazem najbardziej polecanych przez ginekologów metodą walki z chorobą, wiele kobiet nie chce się na to zdecydować. Pacjentki, w obawie przed interwencją chirurgiczną, wolą wybrać farmakoterapię lub nawet naturalne sposoby, jak leczenie mięśniaków siemieniem lnianym. I o ile leczenie mięśniaków macicy ziołami może przynieść jakieś efekty przy niewielkich guzach, które nie dają poważnych objawów, o tyle uciekanie się do domowych sposobów na mięśniaki nie jest dobrym rozwiązaniem w zaawansowanym stadium choroby. 

Mięśniaki macicy – farmakoterapia:

• preparaty leczące objawy infekcji intymnych,
• środki zmniejszające krwawienie z ergotaminą lub cyclonaminą,
• środki zmniejszające tempo wzrostu mięśniaków – gestageny,
• środki hormonalne z octanem uliprystalu,
• leki krwiotwórcze,
• leki przeciwbólowe,
• leki przygotowujące do zabiegów operacyjnych – analogi Gn-HR.

Mięśniaki macicy – operacja:

metody oszczędzające:

• wyłuszczenie mięśniaków, 
• laparoskopia, 
• histeroskopia,
• embolizacja mięśniaków macicy,

metody o szerszym zakresie:

• przezpochwowe usunięcie macicy,
• przezbrzuszne usunięcie macicy,
• amputacja trzonu macicy.

Ani bardzo nowoczesne usuwanie mięśniaków ultradźwiękami, ani żadne inne zabiegi oszczędzające nie gwarantują całkowitego wyleczenia. Bardzo często zdarza się, że nawet po skutecznym leczeniu, nowotwór po jakimś czasie wraca. Jedynym, dającym 100% pewności rozwiązaniem jest wycięcie macicy, choć oczywiście to metoda radykalna. 

Niezależnie jednak od drogi leczenia, nowotworów, nawet tych łagodnych, nie należy bagatelizować. Nawet pozornie niewielka zmiana może w krótkim czasie przybrać niebezpieczną postać. Kiedy mięśniaki są niebezpieczne? Zawsze, mimo że złośliwieją w zaledwie 0,3%. Mięśniaki macicy, nawet gdy są nowotworami łagodnymi, nie powinny być lekceważone – mogą rozrastać się do dużych rozmiarów, zmieniać swój charakter, wywoływać problemy z płodnością lub donoszeniem ciąży, powodować przykre dolegliwości i ból, a nawet zagrażać zdrowiu oraz życiu. Dlatego trzeba mieć je pod kontrolą!