Tabletka dzień po – zasady stosowania, skuteczność, skutki uboczne i przeciwwskazania

Z roku na rok coraz więcej kobiet decyduje się na stosowanie antykoncepcji hormonalnej, która wykazuje znacznie większą skuteczność niż barierowe środki zapobiegające niechcianej ciąży. Do metod hormonalnych zalicza się również tzw. antykoncepcja awaryjna, czyli tabletka „dzień po”.

Antykoncepcję awaryjną stosuje się najczęściej po odbyciu niezabezpieczonego stosunku lub wtedy, kiedy zawiodą inne metody antykoncepcyjne. Zadaniem tabletki „dzień po” jest opóźnienie lub zahamowanie owulacji, więc działa one jedynie przed zaistnieniem ciąży.

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej

Tabletka dzień po, jak sama nazwa wskazuje, powinna być stosowana po stosunku. Nie jest więc metodą antykoncepcji ciągłej, ale doraźnej, i co do zasady należy ją stosować jedynie w określonych przypadkach. Obecnie na polskim rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po” – EllaOne i Escapelle, z których każda zawiera inną substancję czynną. Tabletkę EllaOne można zażyć w ciągu 120 godzin po niezabezpieczonym stosunku. Zawarty w niej octan uliprystalu powoduje opóźnienie owulacji lub jej czasowe zahamowanie, co w konsekwencji ma prowadzić do uniemożliwienia zapłodnienia komórki jajowej. Z kolei Escapelle bazuje na lewonorgestrelu, a więc substancji, która działa podobnie jak progesteron. Nie tylko powoduje zablokowanie owulacji, ale również zmienia strukturę endometrium, przez co utrudnia migrację plemników w drogach rodnych, a także zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w ścianie macicy. Escapelle może być stosowana do 72 godzin po stosunku bez zabezpieczenia.

Antykoncepcja awaryjna, niezależnie od wybranego rodzaju, wykazuje dużą skuteczność, jednak jedynie w przypadku, w którym nie doszło jeszcze do zapłodnienia. Nie jest więc metodą, którą można wykorzystywać stale, np. jako alternatywę dla antykoncepcji hormonalnej m.in. implantu, spirali czy tabletek; powinna być wykorzystywana doraźnie. Co ważne, skuteczność tych środków znacznie spada, jeśli stosuje się je przed stosunkiem, a nie po – wchłanialność substancji czynnych jest wysoka, a skuteczność znacznie wzrasta, jeśli tabletkę przyjmie się w ciągu kilku godzin po stosunku. Antykoncepcja awaryjna może mieć również obniżone działanie w zależności od fazy cyku miesiączkowego kobiety.

Tabletka „dzień po” – skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania

Jak wykazują liczne badania naukowe, stosowanie tabletki „dzień po” jest bezpieczne dla kobiety, jednak pod pewnymi warunkami. Najważniejszym z nich jest nieprzyjmowanie tego samego środka regularnie, a jedynie w przypadku awaryjnych sytuacji. Przyjęcie więcej niż jednej tabletki Escapelle w tym samym cyklu może powodować znaczny spadek jej skuteczności, natomiast wielokrotne stosowanie EllaOne w krótkich odstępach czasu jest odradzane przez lekarzy. Specjaliści podkreślają, że główną metodą zapobiegania ciąży powinna być antykoncepcja hormonalna inna niż tabletki „dzień po” lub antykoncepcja barierowa.

Analogicznie do innych środków hormonalnych, również przyjęcie tabletki „dzień po” może mieć skutki uboczne. Niektóre kobiety odczuwają zawroty głowy i bóle brzucha, a także bolesność i nadwrażliwość piersi. Pojawiają się również bolesne miesiączki, nudności, wymioty, ból kręgosłupa i miednicy, pokrzywka, świąd, a nawet uczucie opuchnięcia niektórych partii ciała. Tabletki „dzień po” powodują też opóźnienia cyklu miesiączkowego – z dużą dozą prawdopodobieństwa krwawienie miesiączkowe pojawi się później niż zwykle. Skutki uboczne tabletki „dzień po” nie występują w każdym przypadku, a jedynie u niektórych pacjentek.

Istnieje również szereg przeciwwskazań do przyjmowania tabletek „dzień po”. Doustna antykoncepcja awaryjna nie powinna być stosowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią, oraz panie, u których występuje krwawienie z narządów rodnych, nowotwór, ciężka astma oskrzelowa lub zaburzenie zakrzepowo-zatorowe. Przeciwwskazaniem jest również nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby lub niewydolność nerek.

Antykoncepcja awaryjna dostępna jedynie na receptę

Stosowanie antykoncepcji awaryjnej, chociaż skuteczne i niemające związku z działaniem wczesnoporonnym, w Polsce możliwe jest jedynie po uzyskaniu recepty od lekarza. Ze względu na to, że działanie pigułki zależy od czasu, jaki upłynął od stosunku płciowego do jej zażycia, o receptę na tabletkę „dzień po” należy postarać się jak najszybciej. Uzyskanie jej od lekarza ginekologa w ramach wizyty refundowanej przez NFZ może być problematyczne – na wizytę trzeba czekać niekiedy kilka tygodni. Alternatywą jest e recepta, a więc recepta wystawiana online przez wykwalifikowanego lekarza. Chcąc zastosować antykoncepcję awaryjną, wystarczy wypełnić formularz wywiadu medycznego na odpowiedniej stronie internetowej i opłacić konsultację medyczną, a w krótkim czasie lekarz wystawi receptę online, której kod zostanie przekazany pacjentce smsem na wskazany numer telefonu lub mailem. Receptę można zrealizować w dowolnej aptece na terenie całej Polski.