Tekst w ramach akcji Bezpieczne Leki. Więcej informacji na dole wpisu.
Wchodzisz do apteki z rozłupującą głową. Na półce widzisz znajome opakowanie – APAP (dowiedz się więcej o tym leku), IBUPROM RR MAX (lek przeciwbólowy), może THERAFLU EXTRAGRIP (łagodzi objawy przeziębienia), bo czujesz, że dopada Cię przeziębienie. Bierzesz, płacisz, wychodzisz. Bez pytań, bez recepty, bez problemu. A skoro farmaceuta sprzedał Ci to bez żadnych formalności, to znaczy, że możesz brać, ile dusza zapragnie, prawda? Otóż nie. I właśnie ten pozornie niewinny mit co roku doprowadza tysiące osób do szpitalnych oddziałów ratunkowych.
Brak recepty nie oznacza braku ryzyka. To oznacza jedynie, że przy prawidłowym stosowaniu lek jest na tyle bezpieczny, że możesz go kupić samodzielnie. Słowo klucz: prawidłowe stosowanie. Przekroczenie dawki, łączenie z innymi lekami czy ignorowanie przeciwwskazań może zamienić zwykły środek przeciwbólowy w poważne zagrożenie dla Twojego zdrowia.
Dlaczego myślimy, że „bez recepty” = „niegroźne”?
To pułapka psychologiczna, w którą wpadamy niemal wszyscy. Skoro lekarze przepisują na receptę te „poważne” leki, a te w aptece leżą sobie na półce obok cukierków na gardło – to chyba są łagodne jak herbatka rumiankowa? Niestety, nasz mózg płata nam figla. Paracetamol zawarty w APAP to skuteczny lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, ale w zbyt dużej dawce potrafi nieodwracalnie uszkodzić wątrobę. I to nie mówimy o połknięciu całego opakowania – czasem wystarczy regularnie przekraczać zalecaną dawkę przez kilka dni.
Podobnie jest z ibuprofenem, który znajdziesz w IBUPROM RR MAX. Świetnie radzi sobie z bólem i gorączką, ale przy zbyt częstym stosowaniu może zaszkodzić żołądkowi, nerkom, a nawet sercu. Problem w tym, że działania niepożądane nie pojawiają się od razu. Możesz przez tygodnie brać za dużo, czuć się dobrze, a potem nagle trafić do szpitala z krwawieniem z przewodu pokarmowego. Brak natychmiastowych konsekwencji nie oznacza, że ich nie ma.
Kiedy „jeszcze jedna tabletka” staje się problemem?
Wyobraź sobie taką sytuację: masz gorączkę i bierzesz THERAFLU EXTRAGRIP, żeby poczuć się lepiej. Po dwóch godzinach głowa wciąż pęka, więc sięgasz po APAP. Wydaje się logiczne, prawda? Problem w tym, że THERAFLU EXTRAGRIP już zawiera paracetamol – 650 mg w jednej saszetce. Dodając do tego dwie tabletki APAP, nieświadomie przyjmujesz dawkę, która zbliża się do maksimum dobowego. A jeśli powtórzysz to kilka razy dziennie?
To nie jest teoretyczny scenariusz. Lekarze regularnie przyjmują pacjentów z uszkodzeniem wątroby, którzy są szczerze zdziwieni. „Przecież brałem tylko leki z apteki!” – mówią. Tak, ale kilka różnych naraz, każdy zawierający paracetamol, każdy przekraczający zalecaną dawkę. Dlatego tak ważne jest czytanie składu i pilnowanie, żeby nie łączyć produktów z tą samą substancją czynną.
Maksymalna dawka to nie sugestia – to granica bezpieczeństwa
Na opakowaniu APAP znajdziesz informację: maksymalnie 8 tabletek na dobę, czyli 4 gramy paracetamolu. Ta liczba nie wzięła się z powietrza – to wynik badań pokazujących, gdzie przebiega granica między pomocą a szkodą. Przekroczenie jej, nawet o niewiele, naraża wątrobę na przeciążenie. A wątroba, w przeciwieństwie do bólu głowy, nie daje wyraźnych sygnałów ostrzegawczych, dopóki nie jest za późno.
Podobne zasady dotyczą ibuprofenu. IBUPROM RR MAX można stosować maksymalnie 3 tabletki na dobę, a i to przez krótki czas. Warto też pamiętać o odstępach – minimum 4-6 godzin między dawkami. Skracanie tych przerw nie sprawi, że ból szybciej ustąpi, ale znacząco zwiększy ryzyko powikłań. Organizm potrzebuje czasu, żeby przetworzyć lek. Nie da się tego przyspieszyć siłą woli ani kolejną tabletką.
Kiedy lepiej odpuścić i iść do lekarza?
Leki bez recepty są przeznaczone do krótkotrwałego stosowania w przypadku łagodnych dolegliwości. Jeśli po 3 dniach gorączka nie ustępuje, a po 5 dniach ból wciąż wraca – to sygnał, że coś jest nie tak. Twój organizm próbuje Ci powiedzieć, że problem wykracza poza możliwości tabletki z apteki. Ignorowanie tego i zwiększanie dawek to droga donikąd.
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z chorobami przewlekłymi. Problemy z wątrobą, nerkami, żołądkiem, serce, nadciśnienie – to wszystko zmienia zasady gry. Nawet bezpieczna dla zdrowej osoby dawka może być niebezpieczna dla kogoś z uszkodzoną wątrobą. Jeśli regularnie bierzesz jakiekolwiek leki na receptę, zapytaj lekarza lub farmaceutę, zanim sięgniesz po coś z półki. Ta krótka rozmowa może uchronić Cię przed poważnymi problemami.
Teraz wiesz, że brak recepty nie oznacza braku ryzyka – to tylko oznacza, że odpowiedzialność za bezpieczne stosowanie spoczywa na Tobie. Pamiętaj, żeby zawsze czytać ulotki i przestrzegać maksymalnych dawek, nawet jeśli ból wydaje się nie do zniesienia. Zwracaj uwagę na skład leków – paracetamol kryje się w wielu produktach złożonych, łatwo go nieświadomie przedawkować. Jeśli dolegliwości nie ustępują po kilku dniach, nie zwiększaj dawek, tylko idź do lekarza. Leki bez recepty to potężne narzędzia, ale jak każde narzędzie – mogą pomóc lub skrzywdzić, zależnie od tego, jak ich użyjesz.
Ten artykuł powstał w ramach akcji Bezpieczne Leki, która ma na celu poszerzać wiedzę Pacjentów w temacie bezpieczeństwa stosowania leków. Organizatorem akcji jest portal Leki.pl. Więcej informacji na www.BezpieczneLeki.pl.
Bibliografia
- APAP – Charakterystyka Produktu Leczniczego
- THERAFLU EXTRAGRIP – Charakterystyka Produktu Leczniczego
- IBUPROM RR MAX – Charakterystyka Produktu Leczniczego